فعل مضارع اخباری :
ساختار : پیشوند « می » + بن مضارع + شناسه
مثال : می روم / می روی / میرود/…….
نکته : گاهی در قدیم به جای پیشوند « می» از «همی» استفاده می شد
همی گویم و گفته ام بارها بود کیش من مهر دلدار ها
نکته :گاهی این فعل (چه در زمان حاضر چه در قدیم ) بدون علامت خاص به کار برده می شود.
بگفت آن جا به صنعت در چه کوشند ؟ بگفت اندوه خرند و جان فروشند. (کوشند/ خرند / فروشند ، مضارع اخباری هستند)
این کار مشکلاتی را با خود همراه دارد ( دارد = مضارع اخباری)
نکته : گاهی در گذسته به جای « می » ا ز« ب» در ابتدای فعل استفاده می شد
مضارع مستمر ( ملموس ) :
ساختار : فعل های کمکی از مصدر « داشتن » ( دارم / داری / دارد / ….) + مضارع اخباری
مثال : دارم می روم / داری می روی / دارد می رود /……..
نکته : گاهی هم بین جزء کمکی و اصلی مضارع مستمر فاصله ایجاد می شود
مثال : دارم کم کم ه موفقیتشان امیدوار می شوم ( دارم می شوم= مضارع مستمر)
فعل مضارع التزامی :
ساختار: پیشوند « ب » + بن مضارع + شناسه
مثال : ببینم / ببینی / ببیند / ……….
نکته : گاهی این فعل بدون پیشوند « ب » مورد استفاده قرار میکیرد
مثل : اگر دستم رسد (برسد) بر چرخ گردون ……..
نکته : گاهی به جای پیشود « ب» در اول فعل از « می» استفاده می شود و برای تشخیص این فعل از مضارع اخبایفقط باید به معنی آن توجه کرد
مثال : زاغ گفت: من باری جای نگه دارم و می نگرم (بنگرم) تا چه کنند
نکته: شکل ظاهری « سوم شخص مفرد ماضی استمراری » و « دوم شخص جمع مضارع اخباری » در برخی افعال شبه هم هستند و فقط باید در جمله تفاوت آنها را تشخیص داد
مثال : می خرید ( آن پسر هر روز کتاب می خرید «ماضی استمراری» ) و (شما همیشه کتاب می خرید « مضارع اخباری »)
این نکته برای افعال زیر نیز صدق میکند
دریدن / خریدن / لرزیدن / سنجیدن / لغزیدن / پریدن / ……
نکته : دوم شخص جمع مضارع التزامی و دوم شخص جمع فعل امر از نظر ظاهر کاملا شبیه هم هستند
مثال : شاید به قایم شهر بروید ( مضارع التزامی ) به قایم شهر بروید( امر)